Smeltend asfalt? Vorst is erger

Nu #hitteplan al dagen trending topic is in Nederland komen we in aanraking met allerlei fenomenen: duin- en bosbranden, uitrijdende strooiwagens, loszittende tegels, dichte bruggen, smeltend asfalt en vastplakkende dieren.

Het asfalt tikt op sommige plekken 53 graden celsius aan en op de straatstenen komt de temperatuur ook boven de 50 graden. Op sommige plekken wordt het asfalt zó heet, dat het begint te smelten. Op Ameland kwam hierdoor op 25 juli een eend vast te zitten. De dierenambulance wist het oververhitte beest te bevrijden. Hoe kan onverwoestbaar ogend asfalt smelten?

Asfalt bestaat uit steentjes, zand, vulstof en bitumen. Het bitumen fungeert als lijm / bindmiddel. Bij het verwarmen van dit mengsel wordt bitumen dun en vloeibaar. Dit zorgt ervoor dat het asfalt eenvoudig in een stevige vlakke laag kan worden verwerkt. De keerzijde is dat bij extreme hoge buitentemperaturen de aanwezige bitumen terugkeren naar een vloeibare vorm en zorgen voor een plakkerige bovenlaag van het wegdek.

Deklaag of toplaag
In de deklaag wordt op provinciale wegen, rotondes en drukke gemeentelijke wegen veel steenmastiekasfalt als deklaag aangebracht. Dit bestaat voor het grootste deel uit steen en, in verhouding tot andere asfaltmengsels, uit een hoog percentage bitumen. Omdat het mengsel voornamelijk bestaat uit steen is het goed bestand tegen spoorvorming en wringend verkeer dat op rotondes veel voorkomt. Hier zie je dan ook sneller de schade door de extreem hoge temperatuur. Door toepassing van gemodificeerde bitumen in het asfalt voor de deklaag is dit te voorkomen. Hiervoor zijn verschillende mengsels te verkrijgen, bijvoorbeeld asfalt met dakleer.

Witte wegen
Hete zomers gaan we in de toekomst veel vaker zien. Hittegolven komen nu frequenter voor: van een keer in de twintig jaar een eeuw geleden, tot elke twee tot drie jaar nu, aldus Geert Jan van Oldenborgh, klimaatdeskundige van het KNMI. Om het asfalt toekomstbestendig (=koeler) te maken, kan in de deklaag gebruik worden gemaakt van witte steentjes in plaats van zwarte. Alleen zijn deze duurder en hebben ze niet de gewenste eigenschappen voor een rijbaan met een hoge verkeersintensiviteit.
Een verdere doorontwikkeling in het verbeteren van gemodificeerde of alternatieve (Lynpave) bitumen kan ook de oplossing brengen. Infra Innovatieprogramma’s, Rijkswaterstaat, TU Delft, UTwente, TNO, asfaltcentrales en aannemers zijn continue bezig om duurzamer, sterker, stiller, veiliger en toepasbaarder asfalt te produceren en te testen.
Zout strooien, zoals nu gedaan wordt, helpt als het probleem reeds ontstaan is. Het zout trekt vocht uit de buitenlucht aan en koelt zodoende het asfalt. Daarnaast onttrekt het strooizout ook vocht aan het asfalt, waardoor het minder plakkerig wordt.

Strooizout komt nu dus bij twee extreme weersomstandigheden kijken, die beide de eigenschappen van asfalt ondermijnen. Toch is vorst schadelijker. Door de lage temperaturen wordt de bitumen in het asfalt brosser en ontstaan er scheurtjes. Bij vorst bevriest het water in deze scheurtjes en zet het uit. Daardoor raken meer steentjes los uit het wegdek dan anders. Deze losse steentjes kunnen schade veroorzaken aan voertuigen. Soms leidt het ook tot gaten of openstaande naden in de weg. De reparaties beperken zich hierdoor niet enkel tot de deklaag.